ਪੜਦਾ ਪਾਉਣਾ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨਹੀਂ, ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ

ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ “ਪੜਦਾ ਪਾਉਣਾ” ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸੱਚ ਤੋਂ ਭੱਜਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲ ਸਵਾਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪੜਦਾ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ—ਅਸਲ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੜਦਾ ਕਿਉਂ ਅਤੇ ਕਿਸ ਲਈ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
 

ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਲੋਕਾਂ—ਧੀਆਂ ਪੁੱਤਾਂ, ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਦੋਸਤ—ਦੀ ਗਲਤੀ ’ਤੇ ਪੜਦਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਡਰ ਜਾਂ ਸਵਾਰਥ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਕਸਰ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪਿਆਰ, ਦਇਆ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
 

ਰਿਸ਼ਤੇ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ਭਰੋਸੇ ਨਾਲ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਚੌਕ ’ਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦੇਣਾ ਸੱਚ ਨਹੀਂ, ਕਈ ਵਾਰ ਨਿਰਦਈਪਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
 

ਪਰ ਗੁਰਮਤਿ ਇੱਥੇ ਰੁਕਦੀ ਨਹੀਂ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੜਦਾ ਪਾਉਣਾ ਅੰਧੀ ਹਮਾਇਤ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸੇਵਕ ਦੇ ਅਵਗੁਣ ਓਹਲੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਅਵਗੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ—ਉਹ ਗੁਣਾਂ ਵੱਲ ਮੋੜਦੇ ਹਨ।
 

ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਾਫ਼ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ:
ਅਪੁਨੇ ਜਨ ਕਾ ਪਰਦਾ ਢਾਕੈ॥ (ਪੰਨਾ 285)
ਇਹ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਵਤ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਰੁਣਾ ਹੈ—ਜੋ ਸੇਵਕ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ।
 

ਸੰਤ ਹਮਾਰਾ ਰਾਖਿਆ ਪੜਦਾ॥ (ਪੰਨਾ 889)
ਸੰਤ ਗਲਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸੰਤ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ।
 

ਸਤਿਗੁਰਿ ਢਾਕਿ ਲੀਆ ਮੋਹਿ ਪਾਪੀ ਪੜਦਾ॥ (ਪੰਨਾ 1117)
ਇਹ ਪੜਦਾ ਪਾਪ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪਾਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੈ।
 

ਰਾਖਿ ਲੀਨੋ ਸਭੁ ਜਨ ਕਾ ਪੜਦਾ॥ (ਪੰਨਾ 1144)
ਗੁਰੂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਗਲਤੀ ਨਹੀਂ।
 

ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਇਹ ਹੈ:

ਜੇ ਗੁਣ ਹੋਵਨ੍ਹ੍ਹਿ ਸਾਜਨਾ ਮਿਲਿ ਸਾਝ ਕਰੀਜੈ ॥
ਸਾਝ ਕਰੀਜੈ ਗੁਣਹ ਕੇਰੀ ਛੋਡਿ ਅਵਗਣ ਚਲੀਐ ॥ (ਪੰਨਾ 765)

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ—ਗੁਣ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ, ਅਵਗੁਣ ਛੱਡ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧੋ। ਮੱਖੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਰਸ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਕੀਚੜ ਨਹੀਂ ਚੁਣਦੀ। ਇਹੀ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਸੋਚ ਹੈ।
 

ਪਰ ਅੱਜ ਹਾਲਾਤ ਇਸ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਹਨ।
ਅੱਜ ਕਈ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ, ਸਨਸਨੀ ਲੱਭਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਖਾਸ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਗਲਤੀ ਲੱਭ ਕੇ ਉਸਦਾ ਢੰਡੋਰਾ ਪਿੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ—ਸਟੇਜਾਂ, ਵੀਡੀਓਜ਼ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ—ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣਾ ਕੱਦ ਵੱਡਾ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
 

ਇਹ ਗੁਰਮਤਿ ਨਹੀਂ।
ਇਹ ਅਹੰਕਾਰ ਹੈ।
ਇਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੈ।

ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜਦਾ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਪਿਆਰ, ਦਇਆ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਨਹੀਂ—ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਹੰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਹੈ।
 

ਸੱਚੀ ਸੇਵਾ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਉਘਾੜੀ ਜਾਵੇ।
ਸੱਚੀ ਸੇਵਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਣਾਂ ਵੱਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।